Ιστορία: Ενότητες 12η, 13η και 15η

Μιτιντζή Ευανθία

Γ’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ – ΙΣΤΟΡΙΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΟΝ 19^Ο ΑΙΩΝΑ

Ενότητα 12^η: Η ωρίμανση της βιομηχανικής επανάστασης

Το φαινόμενο βιομηχανική επανάσταση

w  Ένα πολύπλευρο φαινόμενο που ξεκίνησε από την Αγγλία στα 1750-1780, επεκτάθηκε στην ηπειρωτική Ευρώπη, ενώ η ώριμη φάση του φτάνει έως τις αρχές του 20^ου αιώνα.

w  Κύρια γνωρίσματα του φαινομένου:
- η εκτεταμένη χρήση νέων τεχνικών μέσων
- η αξιοποίηση νέων μορφών ενέργειας
- η εφαρμογή καινοτομιών στη μεταλλουργία
- η συγκέντρωση των εργαζομένων στα εργοστάσια (βιομηχανικό σύστημα)
- υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης

w  Κύριοι πόλοι εκβιομηχάνισης ήταν: η υφαντουργία και  η μεταλλουργία

w  Το φαινόμενο αυτό οδήγησε στη μετάβαση από την αγροτική-χειρωνακτική οικονομία στη βιομηχανική οικονομία.

Η εξάπλωση της βιομηχανικής επανάστασης

Μετά το 1880 πρωτοπορούν νέοι βιομηχανικοί κλάδοι που συνδέονταν με την επιστημονική έρευνα.

F Χημεία:- πέρασε από το χώρο του εργαστηρίου στη μαζική παραγωγή.
           - η οργανική χημεία à παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων συνθετικών βαφών,
              λιπασμάτων, πλαστικών υλών και εκρηκτικών.
           - χάρη στη χημεία αναπτύχθηκαν: βιομηχανίες φαρμάκων, ψυγείων, φωτογραφικών
              και κινηματογραφικών ειδών.

F Ηλεκτρισμός: η κυριότερη καινοτομία του 19^ου αιώνα ως: πηγή ενέργειας και μέσο φωτισμού

Η επανάσταση στις συγκοινωνίες και στις επικοινωνίες

Συγκοινωνίεςà οι αποστάσεις μειώθηκαν σημαντικά χάρη στα παρακάτω επιτεύγματα:

Q Σιδηρόδρομος (Αγγλία, 1825, Στίβενσον)

Q Ατμόπλοια

Q Εξέλιξη κινητήρων à δημιουργία αυτοκινήτου
                             à πειραματισμός με τις πρώτες ιπτάμενες μηχανές, τα πρώτα αεροπλάνα

Επικοινωνίεςà επανάσταση των μέσων μετάδοσης ήχου σε μεγάλες αποστάσεις

( Ηλεκτρικός τηλέγραφος

( Τηλέφωνο

( Ασύρματος τηλέγραφος

Οικονομικός φιλελευθερισμός και καπιταλισμός

- Νέος τρόπος οργάνωσης της οικονομίας à οικονομία ελεύθερης αγοράς ή καπιταλισμός ή
                                                                      κεφαλαιοκρατία

- Δημιουργία εταιρειών με τη συμμετοχή πολλών κεφαλαιούχων. Το κεφάλαιο αυτών των επιχειρήσεων εκφραζόταν σε μετοχές.

- Δημιουργήθηκαν μεγάλες τράπεζες που συγκέντρωναν κεφάλαια, τα οποία δάνειζαν σε επιχειρηματίες με τόκο.

- Δημιουργία ολιγοπωλίων και μονοπωλίων

- Περιοδικά ξεσπούν οικονομικές κρίσεις, όταν  η αγορά αδυνατεί να απορροφήσει την παραγωγή.

Ενότητα 13^η: Κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις της βιομηχανικής επανάστασης

Πληθυσμιακές μεταβολές

• Βελτίωση βιοτικού επιπέδου à αύξηση πληθυσμού à μετανάστευση (εσωτερική και εξωτερική)
• Εσωτερική μετανάστευση à δημιουργούνται εργατικά προάστια κοντά σε εργοστάσια
  Εξωτερική μετανάστευση à προς Η.Π.Α. , Καναδά, Αυστραλία

Κοινωνικοί μετασχηματιστοί

F Αριστοκράτες-μεγαλογαιοκτήμονες: πανίσχυροι στην ανατολική και μεσογειακή Ευρώπη, σημαντικοί στην Αγγλία, αποδυναμωμένοι στη Γαλλία

F Αστοί: κυρίαρχη κοινωνική τάξη

F Αγρότες: πλειονότητα των Ευρωπαίων, ζούσαν σε εξαιρετικά ασταθείς συνθήκες

F Εργάτες: αυξάνονται όσο αναπτύσσεται η βιομηχανία, ζουν σε άθλιες συνθήκες και πεθαίνουν νέοι.

Σοσιαλιστικές θεωρίες

Θεωρίες που τόνιζαν την προτεραιότητα του κοινωνικού (social) συμφέροντος έναντι του ατομικού

Ανάπτυξη του συνδικαλισμού

P Μετά το 1830 οι εργάτες άρχισαν να διεκδικούν οργανωμένα την ικανοποίηση αιτημάτων.

P Κύριος τρόπος διεκδίκησης ήταν οι απεργίες.

P 1^η Μαΐου 1866: εργατική απεργία στο Σικάγο των ΗΠΑ με αίτημα την καθιέρωση της οκτάωρης εργασίας πνίγεται στο αίμα.

Το κίνημα για τη χειραφέτηση της γυναίκας

2  Πολλές άρχισαν να εργάζονται σε εργοστάσια και επιχειρήσεις το 19^ο αι. àαπέκτησαν οικονομική ανεξαρτησία και άρχισαν να διεκδικούν τη νομική και πολιτική τους χειραφέτηση

2  Το 1903 η Έμελιν Πάνκχορστ ίδρυσε την Κοινωνική και Πολιτική Ένωση Γυναικών, που μαχόταν για παραχώρηση πολιτικών δικαιωμάτων στις γυναίκας.

Ενότητα 15^η: Αποικιοκρατία και αποικιακοί ανταγωνισμοί

   Το φαινόμενο του Ιμπεριαλισμού που εκφράστηκε με την έντονη αποικιοκρατία, κάνει την εμφάνισή του (1870-1914).

   Τα αίτια που ώθησαν τους ευρωπαίους στην αποικιοκρατία ήταν: η αναζήτηση νέων αγορών για τα προϊόντα τους, η ανάγκη για φθηνές και άφθονες πρώτες ύλες, η ανάγκη δημιουργίας νέων επενδύσεων, ο έλεγχος των θαλάσσιων στρατηγικών σημείων, το εθνικό γόητρο.

   Την κοινωνική βάση της αποικιοκρατίας αποτέλεσε η αστική τάξη και οι οικονομικές επιδιώξεις της.

   Οι πρωτοπόροι ήταν οι εξερευνητές, οι ιεραπόστολοι και οι έμποροι. Στη συνέχεια οι αποικιοκράτες είτε κατακτούσαν στρατιωτικά την περιοχή, είτε προσπαθούσαν να την ελέγξουν οικονομικά και πολιτικά.

   Οι μεγαλύτερες αποικιοκρατικές δυνάμεις ήταν η Αγγλία, η Γαλλία και η Ρωσία, ενώ από λίγες κτίσεις είχαν το Βέλγιο, η Πορτογαλία, η Ισπανία, η Ιταλία, η Ολλανδία και η Γερμανία.

   Οι αποικιοκράτες λεηλάτησαν τον πλούτο των αποικιών και υποδούλωσαν τους κατοίκους τους, θεωρώντας ταυτόχρονα ότι είναι πολιτισμικά ανώτεροι.

   Οι έντονοι αποικιοκρατικοί ανταγωνισμοί μεταξύ της Γερμανίας, της Αγγλίας και της Γαλλίας αποτέλεσαν την αφορμή του Α’ Παγκόσμιου πόλεμου.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

1. Μελετώντας το παράθεμα που ακολουθεί και χρησιμοποιώντας τις γνώσεις σας από το σχολικό σας εγχειρίδιο, να απαντήσετε στα ακόλουθα ερωτήματα:

α. στην πρόοδο ποιου βιομηχανικού κλάδου αναφέρεται ο Λουί Παστέρ;

β. σε ποιο συμπέρασμα αναφορικά με την επιστημονική έρευνα καταλήγει;

«Εργαστήρια και επιστημονικές ανακαλύψεις είναι έννοιες ταυτόσημες. Εάν αγνοήσουμε τα εργαστήρια, οι φυσικές επιστήμες θα μεταβληθούν σε μια εικόνα στειρότητας και θανάτου. Δεν θα είναι πια παρά  γνώσεις περιορισμένες και ανίσχυρες και όχι επιστήμες που προαναγγέλλουν τη μελλοντική πρόοδο. Έξω από τα εργαστήριά τους, οι φυσικοί και οι χημικοί μοιάζουν με στρατιώτες στο πεδίο της μάχης χωρίς όπλα. Το συμπέρασμα αυτό είναι προφανές για όλους αυτούς που στέκονται κατάπληκτοι μπροστά στα επιτεύγματα του ηλεκτρικού τηλέγραφου, της φωτογραφίας, της αναισθησιολογίας και τόσων άλλων θαυμαστών ανακαλύψεων.»                Λουί Παστέρ, Το ταμείο της επιστήμης, 1868